Animalia proteina ordezkatzeko landare-proteinaz egindako produktuak.
Jasangarriagoak, baina: Benetan osasuntsuagoak al dira?
Gaur egun supermerkatura joaten gara eta produktu begetariano sorta zabala aurki dezakegu, zeinen itxurak ez diguna bereizten haragiarekin edo proteina begetaletan egindakoak diren. 2019an, “Beyond Meat” ezaguna iritsi zen Espainiara El Corte Inglés edo Sánchez Romero bezalako gourmet jatetxe eta supermerkatuetara. Konpainia Los Angelesen jaio zen 2009an Ethan Brown-en eskutik, eta 10 urte behar izan zituen soja eta ilar aleak jatorrizko haragiaren itxura, ehundura eta zaporea ahalik eta antzekoen egiteko. Missouriko Unibertsitateko bi irakasleren laguntza izan zuen. 2012an “Oilaskorik Gabeko Zerrendak” lehen produktua kaleratu zuten, eta ordutik haragiaren ordezko gisa hainbat produktu kaleratu dituzte, hala nola albondigak, hestebeteak, hanburgesak… baina benetan haragi arrunta baino osasuntsuagoak al dira?
Beyond haragi hanburgesaren nutrizio-informazioa aztertzen badugu, bere osagai nagusia ura eta ilar proteina isolatua (%18) direla ikusten dugu, hau ilar irina lortzeko bidetik atera eta ehotzen diren Pisum sativum L espezietik lortzen da. Gainera, ilar irina pH neutroan ur-medio batean disolbatzen da, ondoren substantzia disolbaezinak eta disolbatutako proteina zatia zentrifugatuz bereizteko. Ilar proteinak 80g proteina ditu produktu 100g bakoitzeko, eta horrek proteina aukera ona da beganoentzat/begetarianoentzat, eta, gainera, funtsezko aminoazido kopuru handia dute.
Hala ere, irakurtzen jarraitzen badugu koko olio findua aurkituko dugu. Koko-olio birjina ez bezala, koko haragia hotz prentsatuz eta beste prozesu fisiko eta kimiko bat igaro gabe lortzen dena, koko olio finduak bere propietate guztiak galtzen ditu prozesatu bitartean, batez ere azido laurikoa eta dituen konposatu fenolikoak.
Egurra degradatzearen bidez lortzen den ke usaina ere aurkitzen dugu, janariari gehitzen zaizkio zapore “ketsua” emateko. Azkenean, produktua produktu prozesatu bihurtzen da, guztira 22 osagai dituena eta bertan egonkortzaileak, antioxidatzaileak eta koloratzaileak aurkitzen dira.
Beyond meat hanburgesa Burger haragi batekin (Mercadona supermerkatu batekoa) alderatzen badugu, ikusten dugu nola landare-alternatiba kaloria handiagoa den, gantz portzentaje handiagoarekin. Bestalde, haragiak gantz saturatuen ehuneko handiagoa du, karbohidrato gehiago baina azukre gutxiago. Proteinei dagokienez, haragitik haratago baino gehiago dauka, burget haragia ez baita %100 haragi xehatua baizik eta legediaren arabera osagaien %4 izan behar duena, hala nola zerealak, espeziak, gatza, sulfitoak…
Iraunkortasunari eta ingurumenari dagokionez, frogatuta dago ingurumen-inpaktu handiena sortzen duen elikagaia abereen haragia dela arrazoi ezberdinengatik. Abeltzaintza sektoreak berotegi-efektuko gasen (FAO) isuri guztien %18ren erantzule dela kalkulatzen da, batez ere behien hartzidura enterikotik datorren metanoa. Gainera, abeltzaintza mundu osoan deforestazioaren arrazoi nagusietako bat da, Amazoniako basoen % 70 suntsitu dira larreak sortzeko, beraz, xurgatzen duten CO2 guztia atmosferara isurtzen da, berotze globala deritzonean lagunduz.
Beyond Meat enpresak ikerketa bat egin zuen 2018an, non behi hanburgesa normal bat eta berea alderatu zuten, biak 113 gramoko pisua dutenak. Hanburgesa begetalak %46 energia elektriko gutxiago erabiltzen zuela, %93 lur gutxiago, %90 gutxiago isurtzen zuela eta harrigarriena %99 ur gutxiago erabiltzen zela ikusi zuten. Kontuan izan behar da konparaketa hanburgesa konbentzional batekin egin dela, ez dela erreferentzia gisa belarrez elikatzen den behi baten hanburgesa erabili.
Hala ere, zenbait adituk iradokitzen dute enpresak ez dituela deklaratzen bere ekoizpenak, hornikuntza-kateak eta bere hondakinak sortutako BEG isuriak, ezta bere ekoizpenak basoetan eta erabiltzen duten ur kantitate osoan dituen ondorioak ere.
Bestalde, landare-hanburgesetan erabiltzen diren osagaiak monolaboreen menpe daude (ilarren proteina, koltza olioa, koko olioa). Horrez gain, mehatxu bat sortzen dute ingurumenarentzat, biodibertsitatearen galeraren eta lurzoruaren degradazioaren ondorioz. Etengabeko uztak lurzoruak birsortzeko denborarik ez duelako, ur kantitate handia kontsumitzen duelako eta izurrite eta gaixotasunak hedatzeko arrisku handiagoa duelako gertatzen da. Baita klima aldaketaren ondorioz berotegi-efektuko gasak isurtzea eragiten duten ongarrien gehiegikeria ere.
Duela gutxi Espainian, Lidl-ek hanburgesen beganoen eta begetarianoen bertsioak aurkeztu zituen. Oilasko zerrendak imitatzen dituzten soja-oinarritutako “pintxoak” arrakasta itzela izan duten Heura marka espainiarra ere badago. Beraz, landare-alternatibak begano/begetarianoentzako aukera izan daitezke, baina ez dugu ahaztu behar prozesatutako produktuak direla eta noizean behin kontsumitu behar direla. Gainera, landare-proteinetan oinarritutako produktu horiek eragin ditzaketen ingurumen-inpaktuei buruzko ikerketa gehiago behar dira eta abeltzaintzak sortzen dituen inpaktuak murrizteko estrategiak aurkitu.
Bibliografia
https://www.eulixe.com/articulo/actualidad/las-alternativas-a-la-carne/20190725031652015800.html
https://www.mindbodygreen.com/articles/are-beyond-and-impossible-burgers-actually-healthy/
Pexels: Foto hamburguesa. Licencia CC
Autora: Iria Caiya Martínez Otero (Graduada en Nutrición Humana y dietética)